“…อันดับแรกแห่งมรรคมีองค์แปดก็คือความเห็นอันถูกต้อง (สัมมาทิฐิ) ความเห็นอันถูกต้องก็คือความเข้าใจในเหตุและผล คือมีความเข้าใจอันสมบูรณ์ในเหตุและผล – ว่าความทุกข์นั้นมีเหตุอย่างไร นั่นคือความเห็นอันถูกต้อง – คือการเห็น ‘สิ่งต่างๆดังที่มันเป็น (ตถตา)’

เมื่อเราเห็นสิ่งต่างๆดังที่มันเป็น เราจะเข้าใจว่าเราสร้างความทุกข์แก่ตัวเราเองอย่างไร ถ้าหากเธอเห็นสิ่งต่างๆดังที่มันเป็น เธอจะเห็นว่าไม่มีสิ่งใดที่ยั่งยืน ทุกสิ่งล้วนแปรเปลี่ยน ด้วยเหตุนี้ทุกสิ่งย่อมไร้ธรรมชาติแห่งตัวตน

ดังนั้นเธอจึงไม่อาจเพลิดเพลินกับชีวิตของเธอได้อย่างที่เธอคาดหวัง เธอคาดหวังไว้ว่าชีวิตของเธอจะสุขสำราญที่สุด แต่ในความเป็นจริง ทุกสิ่งล้วนแปรเปลี่ยน ‘แย่แล้ว มันไม่จริงนี่นา’ เธออาจพูดออกมาแบบนั้น

เมื่อเธอเห็นสิ่งต่างๆดังที่มันเป็น เธอก็จะเปลี่ยนความเข้าใจของเธอเกี่ยวกับชีวิตนี้ไปโดยสิ้นเชิง และเมื่อเธอเปลี่ยนความเข้าใจของเธอเกี่ยวกับชีวิตนี้อย่างสิ้นเชิงแล้ว นั่นแหละคือนิพพาน หมดสิ้นปัญหา หนทางลุถึงนิพพานโดยมรรคมีองค์แปดนั้นเริ่มต้นจากความเห็นอันถูกต้อง

ความเห็นอันถูกต้องเกี่ยวกับชีวิตของเรา และการมีความเห็นอันถูกต้องนี้ก็คือการเข้าใจในเหตุและผล – อะไรคือเหตุแห่งทุกข์ อะไรคือทุกข์ ด้วยการเริ่มต้นจากความเห็นอันถูกต้อง เราก็จะเห็นสิ่งต่างๆดังที่มันเป็น…”

พระอาจารย์ ชุนริว ซุสุกิ (พ.ศ.๒๔๔๗-๒๕๑๔)
ผู้เผยแผ่พุทธศาสนานิกายเซ็นสาขาโซโตจากญี่ปุ่นสู่สหรัฐอเมริกา