“ทุกวันนี้ผมยังคงเฝ้ามองโลกภายในตัวเอง ขึ้นๆลงๆ เหมือนคลื่นในทะเล บางวันก็ดูดีเสียเหลือเกิน บางวันต้องกลับมาเริ่มต้นกันใหม่ แต่แปลก ถ้าเป็นเมื่อก่อนผมจะตำหนิและโทษตัวเองอย่างมากที่ไม่ก้าวหน้า เหมือนเรียนตกซ้ำชั้น แต่คราวนี้ผมยอมรับได้ มันก็เป็นอย่างนี้แหละ เท่าไหร่ก็เท่านั้น ผมอยู่กับมันได้ ยอมรับมันได้ ผมศิโรราบให้กับธรรมชาติที่ปรากฏอยู่ตรงหน้าแล้ว”

ยุพิน ประเสริฐพรศรี หรือเมย์ นักวิจัยอิสระทางด้านสังคมศาสตร์ งานวิจัยด้านชุมชน งานด้านการติดตามประเมินผลโครงการฯ เธอเป็นกระบวนกรเพื่อพาคนฝึกฝนด้านการเติมเต็มพลังชีวิต การตื่นรู้และการเยียวยา เมย์สนใจมิติของกระบวนการเรียนรู้เพื่อรู้จักตัวเอง การประสานพลังกลุ่ม การเรียนรู้พลังธรรมชาติ รักในการเรียนรู้เรื่องการฝึกฝนตัวเองบนวิถีแห่งการภาวนา การเจริญสติ และศาสตร์การภาวนาแบบเรกิ

อะไรคือแรงบันดาลใจให้ผู้หญิงคนหนึ่งลุกขึ้นมาเปิดบ้านให้กลายเป็นพื้นที่เรียนรู้ คอยต้อนรับผู้คนแปลกหน้ามากมายให้สามารถเข้ามาใช้พื้นที่และธรรมชาติภายในบ้านของเธอเพื่อเรียนรู้ “ตัวเอง” ถึงวันนี้มีนับร้อยชีวิตที่ได้รับประสบการณ์เปลี่ยนแปลงภายใน การค้นพบตนเอง และความประทับใจจาก บ้านไม้หอม พระราม 2 บ้านหลังงามท่ามกลางธรรมชาติของคุณภัทรมน วิเศษลีลา หรือที่หลายคนรู้จักกันในนาม คุณหลีแห่งบ้านไม้หอม

วิทยากรกระบวนการ องค์กรของขวัญแห่งปัจจุบันขณะ (7 presents) จากคำถามที่ว่า “ทำไมคนจึงสนใจภาวะของการ ‘ตื่นรู้’ ” และ “ประสบการณ์อะไรที่ทำให้เกิดการตื่นรู้”

ความทุกข์ของเขาคือ ‘ความคิดที่ติดกับ’ และ ‘การจมอยู่ในโลกของตัวเอง’
และเชื้อเพลิงของความทุกข์ดังกล่าวก็มาจากตัวเอง สภาพแวดล้อม และสังคมที่อาศัยอยู่ ถึงขั้นที่เขาออกปากว่า ‘เหนื่อยล้า’ และ ‘สงสาร’ ตัวเอง ที่หยุดและวางความคิด ต้นเหตุความทุกข์ดังกล่าวไม่ได้

“เมื่อพบว่าการทำตามกระแสความเชื่อ หรือความนิยมในสังคมที่จะนำมาซึ่งความสุขในชีวิต แต่ไม่ทำให้เกิดความสุขที่แท้จริงได้ และแม้จะใช้ความพยายามจนถึงที่สุดแล้ว ก็ไม่สามารถทำได้ จึงปล่อยทุกอย่างยอมรับสภาพอย่างที่เป็น เมื่อนั้นจึงพบความจริงของการตื่นรู้”

อุปสรรคสำคัญของการตื่นรู้ คือ ตัวเอง การงม การจมแช่ กำหนดให้มีรูปแบบ แนวทาง ความเชื่อ และเมื่อไรที่เราออกจากสิ่งเหล่านี้ได้ นั่นคือการตื่นรู้และเป็นอิสระจากตัวเอง

ศิลปินอิสระสร้างสรรค์งานศาสนศิลป์ร่วมสมัย, อาจารย์พิเศษคณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์ และคณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, ผู้แปล เพลงรักทะไลลามะ และเจ้าของเพจเฟซบุ๊ก Zen Smile Zen Wisdom วาดการ์ตูนเซนด้วยลายเส้นเรียบง่ายแต่มีเนื้อหากระตุกเตือนและชวนให้ตั้งคำถาม

สถาปนิกชุมชนบนเส้นทางของการเรียนรู้และเติบโตภายในผ่านโยคะและวิปัสสนา

พรจิตต์ พงศ์วราภา รองประธานฝ่ายการเงิน บริษัทจีเอ็มมัลติมีเดียกรุ๊ปจำกัด(มหาชน) หรือที่หลายคนรู้จักในนามปากกาขวัญ เพียงหทัย นักเขียนผู้มีงานเขียนต่อเนื่องนับตั้งแต่ปี 2544 เช่น ธรรมะรอบกองไฟ ช้อปปิ้งบุญ ธรรมะเอกเขนก และหนังสือเกี่ยวกับประสบการณ์ชีวิต สวนดอกไม้กับชีวิต ดั่งสายน้ำไหล ทุกสิ่งดีเสมอ และสันติสุขในดวงใจ

ตรวจสอบตัวเองอยู่เสมอๆ ว่าการฝึกปฏิบัติของเรานั้นเป็นไปเพื่อความปกติหรือความพิเศษ การฝึกฝนของเราช่วยลดละหรือพอกพูนกิเลส ช่วยลดละหรือพอกพูนอัตตาตัวตน

ธาตรี โภควนิช ผู้ก่อตั้งบริษัทพัฒนาซอฟต์แวร์ ‘สร้างสรรค์เทคโนโลยีเพื่อชุมชน’ (วิสาหกิจเพื่อสังคม) จำกัด และจิตอาสากระบวนกรศิลปะ (Art Facilitator) อธิบายต่อว่า การเดินไปสู่คำถามนั้นเริ่มต้นง่ายๆ ด้วย 5 สเต็ปต่อไปนี้คือ การรู้ว่าตัวเรานั้นเป็นใคร มาจากไหน มาทำอะไร ต้องไปไหน และสุดท้ายจะไปได้อย่างไร และเมื่อเราทุกคนหาคำตอบเหล่านั้นได้ครบ ปัญหาต่างๆ บนโลกใบนี้จะหมดไปทันที โดยเฉพาะปัญหาการแสวงหา ‘ความสุข’ เพราะทุกคนเข้าใจแล้วว่า ความสุขที่แท้จริงนั้นคืออะไร

ถูกชีวิตบังคับให้เลือกว่าจะเปลี่ยนวิถีทางและวิธีเดินอย่างไรเพื่อจัดการกับปัญหา ‘ครอบครัว’ และ ‘เรื่อง(อดีต)ของตัวเอง’

“ การตื่นไม่ใช่การควบคุมความคิด ไม่ใช่การเลือกเฉพาะอารมณ์ หรือความคิดที่เราพอใจ และพยายามหยุดหรือห้ามปรามความคิดและอารมณ์ที่เราไม่ปรารถนา นั่นไม่ใช่การตื่น แต่เป็นสิ่งตรงกันข้าม คือการหวนกลับสู่ความหลับใหล ”

‘การรักษาที่เข้าใจชีวิตและอิสรภาพของการมีชีวิต ทั้งในยามเจ็บป่วยและก่อนความตาย’ คือสิ่งที่ นพ. ทีปทัศน์ ชุณหสวัสดิกุล หาคำตอบมาตลอด โดยเฉพาะ 10 ปีหลังของการเป็นแพทย์

การเติบโตภายในนี้ส่งผลดียิ่งทั้งต่อตนเองและผู้อื่น ทำให้อยู่กับโลกและสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีความสุข ถึงแม้สิ่งภายนอกจะไม่ดี เป็นไปในทางลบมากน้อยอย่างไร แต่ภายในใจนั้นสงบและรู้เท่าทันความเปลี่ยนแปลงนั้นเสมอ และคนรอบข้างเห็นได้จากพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น เช่น จากเป็นคนที่มักโกรธ ก็ไม่ค่อยโกรธ เป็นต้น

“ผมเป็นนักเรียน นักเขียน นักแปล และเป็นกระบวนกร หน้าที่หลักคือการเปลี่ยนแปลงตนเองและสังคม ให้ก้าวไปสู่ความบริสุทธิ์ยุติธรรมและยั่งยืน ผมทำงานนี้มาตลอดชีวิตตั้งแต่เรียนมัธยมปลาย และตั้งใจที่จะตายคางานนี้”

“ผมค้นพบว่า การภาวนาคือชีวิต การเจริญสติภาวนาส่งผลให้ชีวิตกลับคืนสู่ความปกติ เปลี่ยนจากผู้ที่ปล่อยจิตใจไหลไปกับความหลงอย่างรุนแรง กลับมาเป็นรู้เนื้อรู้ตัว ใช้ชีวิตที่เบิกบาน ผ่อนคลาย ยอมรับทุกข์ได้ในชีวิตประจำวัน หากยังมีชีวิตอยู่ ในทุกขณะจิตต้องมีความรู้สึกตัว ทำเหตุระลึกรู้ไปทีละขณะๆ ไม่ว่าจะดีจะร้าย สงบหรือฟุ้งซ่าน ก็แค่รู้ลงปัจจุบันอารมณ์ ทำเหตุให้ถึงพร้อม ส่วนผลไม่ต้องไปคาดหวัง ตระหนักชัดว่าเวลาที่เหลือมีไว้เพื่อภาวนา”

ว่ากันว่า การตื่นเพื่อรู้ไม่จำกัดเวลาและสถานที่ รวมทั้งไม่ได้จำกัดที่ช่วงอายุหรือวัยแต่อย่างใด ก่อนจะเป็นครูสอนโยคะสมาธิ และหนึ่งในผู้ริเริ่มกลุ่มจิตอาสาแปล TED Talks บนเฟซบุ๊ก แบงค์-โพธิรักษ์ แสงสว่าง เคยเลือกหนีปัญหาด้วยการฆ่าตัวตาย แล้วจังหวะนั้นเอง คือจุดเปลี่ยนที่ทำใช่ชีวิตของเขาไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป

“ความเชื่อถึง ‘ความจริงแท้ถาวร’ นี่แหละ ที่กลายเป็นสาเหตุของความทุกข์ คนเราจึงเป็นทุกข์ การตื่นรู้เป็นการวางความเชื่อ วางความคิดลงได้ สามารถเดินออกจากความคิดไปอยู่ในความตื่นการเปลี่ยนแปลงภายในบุคคลนี้ ทำให้หมดทุกข์”

ไม่ว่าจะเป็นความรู้ ประสบการณ์ ความคาดหวัง ความอัศจรรย์ที่เจอ ‘เททิ้ง’ ไปให้หมดและเริ่มต้นใหม่เหมือนคนที่ไม่เคยปฏิบัติมาก่อน ‘เททิ้ง เริ่มใหม่ เรียนรู้’

คนเราต้องตื่นเพราะก่อนหน้านั้นชีวิตเราก็เหมือนอาศัยอยู่ในเปลือกไข่ แต่พอถึงเวลาก็จะมีเหตุบางอย่างมากระทบให้เราเห็นความจริงของจิตและกายนี้ เหมือนถึงเวลาต้องออกจากเปลือกไข่

โค้ช วิทยากร และ ที่ปรึกษาด้าน Soft Skills ให้กับองค์กรต่างๆ โดยใช้กระบวนการเรียนรู้ที่ผสมผสานระหว่างศาสตร์ด้านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ กับศิลปะการพัฒนาชีวิตแบบจิตตปัญญาศึกษา

“ท้ายที่สุดฉันเริ่มค้นพบว่า ไม่มีหรอกคำว่าตื่นรู้ ฉันไม่ได้ตื่นรู้อะไรเลย ฉันเป็นเพียงคนเดินทางที่เฝ้าจุดตะเกียงในความมืดครั้งแล้วครั้งเล่า ไม่ใช่เพื่อส่องแสงไปยังความมืดที่อยู่ตรงหน้า แต่เพื่อส่องให้เห็นความมืดในตัวเอง และเพื่อให้ความมืดในตัวฉันหายไป”

เวลาที่ความคิดหลงทาง เวลาที่เหน็ดเหนื่อย จิตจะสร้างเรื่องราวให้เราได้พบเจอเรื่องราวต่างๆ ตามความเชื่อนั้น การตื่นรู้จะทำให้มองเห็นความธรรมดาของสิ่งต่างๆ และมีความสามารถจะปล่อยสิ่งเหล่านั้นให้เป็นไปตามธรรมชาติเดิม

หยดพิรุฬ ไทยเกิด คลุกคลีงานด้านโทรคมนาคมมานาน 10 ปี ในตำแหน่งผู้เชี่ยวชาญด้านวิศวกรรม แต่วันหนึ่งเธอทิ้งทุกอย่างที่เคยหล่อหลอมเป็นตัวเธอ แล้วค่อยๆก่อร่างสร้างตัวตนขึ้นมาใหม่ในแบบของเธอเอง ด้วยสองมือที่เธอใช้ปลูก จับเสียม จอบ เพื่อรดน้ำพรวนดิน ไม่ใช่มันสมองที่เคยใช้คิดคำนวณ เธอหันหลังให้กับโลกใบที่เธอเคยใช้ชีวิตเหมือนหยิบยืมมาจากคนอื่น ทำทุกสิ่งไปตามแรงขับที่ตรงข้ามกับความต้องการของตัวเอง แล้วเปลี่ยนมาใช้ชีวิตในโลกอีกใบที่การใช้ชีวิตแต่ละวัน คือการเชื่อมโยงกับธรรมชาติ พร้อมๆกับการสดับฟังเสียงหัวใจตัวเอง

วางใจตัวเองและโลกได้มากขึ้น มีศรัทธาต่อศักยภาพในการดำรงอยู่และจัดสมดุลของชีวิต

การตื่นรู้เป็นหนทางที่เราจะได้พบกับความสุขอย่างแท้จริง การตื่นรู้จึงเป็นเรื่องของทุกคน แม้แต่ผู้ที่ไม่สนใจเรื่องราวของการตื่นรู้ก็ยังเป็นเรื่องของพวกเขาด้วย ร่างกายของเราต้องการอากาศ ไม่ต่างอะไรกับจิตใจที่ต้องการความสุข ใครที่ต้องการความสุข การตื่นรู้ก็เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเขาทั้งนั้น

การตื่นรู้คือภาวะที่กลับไปจำได้อีกครั้งว่าแท้จริงแล้วเราเป็นใคร กลับไปสู่รากหรือแก่นแท้ของการเกิดมา เพื่อให้ชีวิตที่ต้องดำเนินอยู่เต็มไปด้วยความงาม ความรัก ความสมบูรณ์ทางใจ

นักเขียนการ์ตูนหมื่นตาธรรมะ ผู้แบ่งปันความรู้และแรงบันดาลใจธรรมะมากกว่า 10 ปี

ประสบการณ์นับสิบปีในฐานะนักทำงานสังคมที่สนใจพลังในการแปรเปลี่ยนทั้งในระดับชีวิต องค์กร ชุมชน และขบวนการทางสังคมที่ไปสู่ความสุขและพลังความร่วมมือกัน พรชัย บริบูรณ์ตระกูล เป็นกระบวนกร เป็นนักวิจัยจัดการความรู้ นักติดตามประเมินผลแบบเสริมพลัง นอกจากนี้ เขาได้เปิดพื้นที่บ้านตนเองเป็นที่ฝึกฝนและแบ่งปันในชื่อ “บ้านพรชีวิต” ซึ่งมีคอร์สอบรมต่างๆ รวมถึงร่วมมือกับกลุ่มเพื่อนและครูที่เคารพรัก จัดชุด “พรชีวิต เดอะซีรีส์”

เส้นทางสายธรรมะของวีระพลไม่หวือหวา ไม่สุดโต่ง เพียงแต่ปรับและรับวิธีคิด ใช้ชีวิต และตรวจสอบโลกภายในของตัวเองมาไว้ในชีวิตประจำวัน

ดิฉันพบว่าโจทย์ที่ท้าทายที่สุดในประสบการณ์ชีวิตของแม่ คือการจัดการกับภาวะจิตใจของตนเอง เมื่อจิตใจขุ่นมัว ก็มองไม่เห็นทฤษฎี มองไม่เห็นลูก มองไม่เห็นแม้แต่ตนเอง แม้ว่าจะสะสมความรู้ภายนอกมากมาย แต่ก็ไม่สามารถนำความรู้จากใดๆ ไปปฏิบัติกับชีวิตลูกได้เลย หากไม่รู้จักและเข้าใจชีวิตความเป็นแม่ในแบบเฉพาะของตนเอง

นักกายภาพบำบัดที่เฝ้าสังเกตคนไข้แล้วพบว่า ความเจ็บป่วยของคนจำนวนมากเกิดจาก ความเครียด ความกลัว ความวิตกกังวล ในโลกปัจจุบันที่ทุกอย่างหมุนไปอย่างรวดเร็วทำให้เราตกอยู่ในหลุมของ ‘ความคิด’ จนเกิดความทุกข์และความเจ็บป่วยตามมา

ในทุกวันนี้ผมนำวิชาทั้งหลายที่ได้ศึกษาและฝึกฝนมาผสมผสานกันเพื่อใช้ในการรักษาสมดุลแบบองค์รวม ทั้งทางร่างกาย อารมณ์ จิตใจ และจิตวิญญาณ โดยชี้ให้ผู้สนใจศึกษาเห็นเหตุที่แท้จริงของปัญหาต่างๆ และแนะนำวิธีแก้ไขเพื่อความสุขที่แท้จริง

ชีวิตที่เกิดการตื่นเพื่อรู้ คือชีวิตที่มองเห็นความเป็นจริงของโลกด้วยใจที่เปิดกว้าง เข้าใจถึงความคิด ความเชื่อ ที่เป็นที่มาของความทุกข์ในชีวิต และรู้จักที่จะอยู่กับชีวิตด้วยความไม่คาดคั้น สามารถละวางความคาดหวังทั้งกับตัวเองและคนอื่นลงได้

เราจะ ‘รู้ตัว’ ก็ต่อเมื่อฝึกที่จะอยู่กับตัวเองให้ได้ แม้จะรู้สึกด้อยหรือไม่สมบูรณ์เพียงใดก็ตาม

“เพียงแค่คนเรารักกันทั้งโลก คนบนโลกใบนี้คงมีความสุขพร้อมๆ กัน”

พงศธร ละเอียดอ่อน ทำงานด้าน Industrial design และ product development เป็นผู้ก่อตั้งบริษัทที่ปรึกษาด้านการออกแบบตั้งแต่ปี 2542 จนถึงปัจจุบัน ให้คำปรึกษาภาคธุรกิจด้านการใช้ความคิดสร้างสรรค์เพื่อพัฒนาสินค้าและบริการใหม่ที่มีคุณค่าสู่ตลาด ร่วมจัดหลักสูตรการพัฒนาแนวคิดด้านการออกแบบ ความคิดสร้างสรรค์การพัฒนาสินค้าและบริการใหม่กับภาครัฐและเอกชน ทั้งยังร่วมงานกับมหาวิทยาลัยด้านการออกแบบ เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนด้านการออกแบบในประเทศ

ภายใน บนเส้นทางแห่งการพัฒนาตนเองและพัฒนาผู้อื่น เราลองดูว่า อะไรคือหลักสูตรสำคัญของ ‘วิชาชีวิต’ ที่เธอได้ค้นพบ ตลอดเส้นทางแห่งการเป็นผู้เรียนรู้และแบ่งปันการเรียนรู้ของเธอ

ผมไม่สามารถระบุได้ว่า จุดเริ่มต้นของการตื่น คือวันไหน รู้แต่เพียงว่ามันซ่อนตัวอยู่ในช่วงปีที่มืดมิดที่สุดในชีวิตผม

ผู้อำนวยการศูนย์อนัมคาราเพื่อปัญญาเมตตาและสันติสุข จิตแพทย์ และอาจารย์ถ่ายทอดพุทธศาสนานิกายวัชรยานและอติโยคะ-ซกเช็น