เมื่อใดที่ผู้คน “ตื่น” และ “รู้แจ้ง-เห็นจริง” เป็นหนึ่งเดียว
กับสัจธรรมความจริงของธรรมชาติ เมื่อนั้นเขาจะมีแนวโน้ม
ที่จะไม่ปฏิเสธในธรรมเนียมปฏิบัติ และไม่ตัดสินในความเชื่อที่แตกต่าง 
เขาอาจก้าวพ้นจากความเห็นความยึดติดในความแตกต่างของแต่ละศาสนา

และสิ่งที่คุณได้อ่านจากนี้ หาใช่เป็นข้อสรุปหรือข้อเท็จจริง
เพียงแต่เป็นการชวนให้คุณมองเห็นความเหมือนในความต่าง
ในหลากหลายศาสนาและนิกายในโลกนี้
ที่คล้ายดั่งเป็นเส้นทางสู่การเข้าถึงความเป็นจริง

ศาสนวิถี        
จุดหมาย        
คุณลักษณ์แห่งเป้าหมายสูงสุด

พุทธ
นิพพาน            

ความสิ้นสุดแห่งทุกข์ พ้นจากอวิชชา (ความไม่รู้) เข้าถึงอิสรภาพสูงสุดของชีวิต
เข้าถึงความจริง เกิดปัญญารู้แจ้ง เข้าถึงความสงบสุขสันติ ไม่เวียนว่ายตายเกิดอีก

เซน
ซาโตริ              

รู้แจ้งความเป็นจริง เป็นพุทธะ (ผู้รู้ ตื่น เบิกบาน) เป็นหนึ่งเดียวกับธรรม พ้นจากการยึดติดในตำรา คัมภีร์ หรือความหลงใด ๆ พ้นจากความคิดปรุงแต่ง

เต๋า
เต๋า                  

ดำรงชีวิตอยู่สอดคล้องเป็นหนึ่งเดียวกับเต๋า อันเป็นสภาวะอันเป็นที่สุด เป็นวิถีแห่งธรรมชาติ คำว่า เต๋า ก็เป็นคำสมมติเรียกในตำราหรือคำพูด ย่อมไม่ใช่เต๋าที่แท้จริง

พราหมณ์
โมกษะ                         

รู้แจ้งในอาตมัน (วิญญาณ) ของตนว่าเป็นปรมาตมัน หลุดพ้นจากตัณหา พ้นจากกรรม ออกจากความไม่รู้ เป็นหนึ่งเดียวกับพรหมมัน ข้ามพ้นจากสังสารวัฏ

คริสต์
พระเจ้า            

รอดพ้นจากบาป เป็นหนึ่งเดียวกับพระคริสต์ พระผู้เป็นเจ้า ผู้ทรงเป็นความรัก เป็นพระวิญญาณบริสุทธิ์ เป็นหนึ่งเดียวกับพระเจ้า ได้รับชีวิตนิรันดร์

อิสลาม
พระเจ้า            

เข้าถึงพระผู้เป็นเจ้า พระเจ้าเข้ามาอยู่ในชีวิต ได้รับความรักจากพระองค์ การล้างบาปด้วยความรักของพระองค์ แก่นแท้ของอิสลามคือรากฐานแห่งสันติภาพ

ซิกข์
นิรวาณ            

การกลับคืนสู่พระเจ้าของมนุษยชาติทั้งปวง ไม่ผูกขาดอยู่ในศาสนาใด เป็นอันติมสัจจ์ เป็นผู้สร้างโลกและสรรพสิ่ง เป็นความเมตตา อยู่เหนือคำอธิบายใด ๆ  และอยู่เหนือความเข้าใจของมนุษย์

อาจกล่าวได้ไหมว่า…

สิ่งสิ่งนั้นที่เป็นเป้าหมาย คือบ้านหลังเดิมแท้ของทุกชีวิต

คือความสิ้นสุดแห่งทุกข์ พ้นจากอวิชชา (ความไม่รู้) เข้าถึงอิสรภาพสูงสุดของชีวิต

รู้แจ้งความเป็นจริง เป็นพุทธะ (ผู้รู้ ตื่น เบิกบาน) เป็นหนึ่งเดียวกับธรรม

ดำรงชีวิตอยู่สอดคล้องเป็นหนึ่งเดียวกับเต๋า อันเป็นสภาวะอันเป็นที่สุด

รู้แจ้งในอาตมัน (วิญญาณ) ของตนว่าเป็นปรมาตมัน หลุดพ้นจากตัณหา พ้นจากกรรม

รอดพ้นจากบาป เป็นหนึ่งเดียวกับพระคริสต์ พระผู้เป็นเจ้า ผู้ทรงเป็นความรัก

เข้าถึงพระผู้เป็นเจ้า พระเจ้าเข้ามาอยู่ในชีวิต ได้รับความรักจากพระองค์การกลับคืนสู่พระเจ้าของมนุษยชาติทั้งปวง ไม่ผูกขาดอยู่ในศาสนาใด เป็นอันติมสัจจ์