คุณภาพการฟังของคนคนหนึ่ง บ่งบอกถึงระดับของจิตสํานึกของคนคนนั้น เพราะการฟังมีผลต่อการตระหนักรู้ว่าจะลงลึกไปได้แค่ไหน อีกนัยหนึ่ง ระดับของการตระหนักรู้นั้นเป็นผลมาจากท่าทีของการให้ความใส่ใจ การสนทนากับผู้อื่น และการจัดการจัดระบบระเบียบในวงกว้างของเรา อาจกล่าวได้ว่า ที่เราเห็นและเข้าใจโลกรอบตัวเราอย่างไร ก็ขึ้นกับระดับของการใส่ใจหรือคุณภาพการฟังของตัวเรานั่นเอง

ตามแนวคิดของสุนทรียสนทนา (Dialogue) ของเดวิด โบห์ม และ ทฤษฎีตัวยู (Theory U) ของออตโต ชาร์เมอร์ การฟังของคนเราเป็นไปได้ 4 ระดับ ซึ่งก็คือความลึกซึ้งของการตระหนักรู้ของคนคนนั้น 4 ระดับการ ฟังนั้น ได้แก่

(1) การฟังแบบดาวน์โหลด เน้นรับรู้ตามประสบการณ์และความคุ้นเคยเพิ่ม

(2) การฟังแบบข้อเท็จจริง เน้นรับรู้ตามข้อมูลข้อเท็จจริงเชิงประจักษ์

(3) การฟังแบบเข้าอกเข้าใจ เน้นรับรู้ตามมุมมองความรู้สึกของกันและกัน และ

(4) การฟังแบบสรรค์สร้าง เน้นรับรู้แบบดํารงอยู่ร่วมกันในปัจจุบันขณะ

จะเห็นได้ว่า ระดับการตระหนักรู้หรือวิธีการให้ความใส่ใจของตัวเราจะเป็นตัวบอกว่า ความเป็นจริงของโลกรอบตัวที่เราเห็นเป็นอย่างไร หากระดับการตระหนักรู้ของเรามีจํากัด การเข้าถึงความเป็นจริงของโลกของเราก็จะคับแคบ แต่หากระดับการตระหนักรู้ของเราแผ่กว้างและลึกซึ้งขึ้น การเข้าถึงความเป็นจริงของเราก็จะกว้างขึ้นตามไปด้วย ทั้งนี้ ศักยภาพดังกล่าวสามารถฝึกฝนและพัฒนาได้ผ่านการเปิดความคิด เปิดใจ และเปิดตัวตน/ เจตจํานงของเราเอง

• ตั้งเจตนาว่า ในวันนี้ทั้งวัน (ทั้งตอนที่อยู่ที่บ้านกับครอบครัว ตอนที่อยู่ที่ทํางานกับเพื่อนร่วมงาน และตอนที่ทํากิจกรรมต่างๆ กับเพื่อนหรือผู้คน ณ สถานที่ใดๆ) เราจะพยายามรับฟังสิ่งที่ผู้คนเหล่านั้นพูดกับเราอย่างเต็มที่และจริงแท้ที่สุด โดยให้เป็นการฟังแบบเข้าอกเข้าใจและแบบสรรค์สร้างเป็นหลัก เราจะเปิดใจต้อนรับคนคนนั้นให้เข้ามาอยู่ในใจเรา ให้ความสนใจ ให้ความรักความปรารถนาดีแก่เขา เคารพในความคิด ความรู้สึก และสิ่งที่เขาตั้งใจจะบอกเรา และให้เวลาอย่างเพียงพอที่จะอยู่ร่วมกับเขาอย่างจริงใจ โดยอนุญาตให้ทุกสิ่งทุกอย่างที่จะปรากฏขึ้นในการสนทนานั้นได้เกิดขึ้นโดยไม่สกัดกั้น

• เมื่ออยู่ต่อหน้ากับคนที่เรากําลังสนทนาด้วย ขอให้ตั้งใจรับฟัง แต่ละถ้อยคําหรือประโยคที่เขากําลังบอกเราจนจบโดยที่เราไม่แทรก ไม่ถาม ไม่พูดขัด ไม่ทํากิจกรรมอย่างอื่น และถ้าเป็นไป ได้เราจะไม่แนะนําหรือให้การชี้แนะใดๆ แก่เขาหากเขามิได้ ขอให้เปิดพื้นที่ว่างที่พร้อมจะรับฟังทุกสิ่งทุกอย่างที่เขาอยากจะบอกเรา อยากจะสื่อสารให้เรารู้ ด้วยความผ่อนคลาย สบายๆ มุ่งความใส่ใจของเราไปที่ความรู้สึก ความหมาย ระหว่างบรรทัด ภาษากาย อารมณ์ รวมถึงอวัจนะภาษาต่าง ๆ ของเขา นอกเหนือจากเนื้อหา พร้อมทั้งดํารงอยู่อย่างเป็น ปัจจุบันขณะกับเขา ต้อนรับทุกคําพูดและเหตุการณ์ที่กําลัง เกิดขึ้นตรงหน้า และร่วมเป็นส่วนหนึ่งของบทสนทนานั้นโดยให้สิ่งที่กําลังเกิดอยู่ตรงหน้าเป็นตัวนําพา ขณะเดียวกัน ก็ปล่อยวางหรือห้อยแขวนความคิดความเชื่อเดิมของเราปล่อยวางหลักการและเหตุผล รวมถึงข้อมูลที่เรามีอยู่ และก้าวข้ามเสียงตัดสิน เสียงแห่งความชอบไม่ชอบ หรือเสียงแห่งความกลัวในใจของเราเอง ให้เวลาของการสนทนานั้นอย่าง เต็มที่ตราบเท่าที่ทั้งคู่รู้สึกเพียงพอกับมัน

• เมื่อมีเวลาว่างระหว่างวันหรือเมื่อสิ้นสุดภารกิจของวันนั้นในตอนเย็น ขอให้แบ่งเวลาสัก 5-10 นาที เพื่อทบทวนประสบการณ์การฟังที่เราได้รับในวันนั้น จดบันทึกเกี่ยวกับประสบการณ์นั้น ทดลองฝึกปฏิบัติเช่นนี้ให้เป็นประจําทุกวัน หรือบ่อยเท่าที่จะเป็นไปได้ในระยะแรก การฝึกฟังในลักษณะนี้อาจจะดูขัดเขินและเป็นอุปสรรคต่อการสนทนาตามปกติอยู่บ้าง แต่เมื่อฝึกต่อไปสักระยะหนึ่ง จะพบว่าการฟังและการสนทนาของเราจะ เริ่มเป็นธรรมชาติมากขึ้น พร้อมกับเห็นว่าความเข้าใจต่อโลกรอบตัวของเราจะเริ่มเปลี่ยนไป