ปัญหาของเราคือ นอกจากจะคิดโน่นนี่ให้เป็นทุกข์แล้ว เรายังเชื่อไปอีกว่า ความคิดของเราเป็นจริง เป็นสิ่งจริง และเป็นของเราจริงๆ ทั้งๆที่มันจับต้องไม่ได้ ไม่อยู่แม้ในอากาศตรงหน้า และผลก็คือ เมื่อเราพยายามที่จะกำจัดมันอย่างจริงจัง มันกลับรุนแรงขึ้น และเมื่อมันรุนแรงขึ้น เราก็ยิ่งโมโหตนเองมากขึ้น โมโหที่เราจัดการกับเจ้าความคิดทั้งหลายนั้นไม่ได้ แต่ทว่า… เราจะกำจัดสิ่งซึ่งไม่มีอยู่จริงได้อย่างไร?

ชายคนหนึ่งตื่นขึ้นกลางดึก เขาเดินไปเข้าห้องน้ำแล้วกลับมาที่ห้องนอน เมื่อเขาปิดไฟเขาพบว่ามีใครบางคนอยู่ตรงมุมห้อง เขาตะโกนถามไป แต่ไม่มีเสียงตอบกลับ เขาเดินเข้าไป แต่ใครคนนั้นก็ไม่มีทีท่าว่างจะถอยหนี เขาทั้งโมโหและทั้งกลัวแต่ก็ทำใจกล้าเดินเข้าไปใกล้ๆ เมื่อไปถึงมุมห้อง ทันใดเขาก็พบว่า ใครคนนั้นคือเงาของเขานั่นเอง แล้วเขาก็กลับไปนอนอย่างสบายใจ

เช่นเดียวกัน เทคนิคของการมองดูความคิด ไม่ใช่การห้ามความคิด ไม่ใช่การต่อสู้กับความคิด ไม่จำเป็นต้องรู้สึกว่าความคิดเป็นปฏิปักษ์กับเรา นั่นเพราะความคิดเองก็ไม่ใช่สิ่งที่มีตัวตนอะไร สิ่งที่เราต้องทำก็คือ เมื่อความคิดใดๆเกิดขึ้น ทั้งสุขหรือทุกข์ ทั้งดีใจหรือเสียใจ ทั้งรักหรือโกรธ เป็นต้น ให้เรามีสติมองเห็นมันในทันที ซึ่งตามธรรมชาติแล้วมันจะหายไปในทันทีที่เราเห็นมัน แต่อย่างไรก็ตาม กระบวนการนี้เกิดขึ้นเร็วมาก ดังนั้น ความคิดอาจหายไปและกลับมาใหม่อย่างรวดเร็วนับร้อยพันครั้ง เราอาจเห็นมันได้เร็วบ้าง ช้าบ้าง นั่นไม่ใช่ปัญหา หน้าที่ของเรามีเพียง “เห็น” มันเท่านั้น นี่เป็นวิธีมาตรฐานของศาสนาพุทธทุกนิกาย แต่กลเม็ดเคล็ดลับอาจมากน้อยต่างกัน

เมื่อทำบ่อยๆ เมื่อเห็นความคิดบ่อยๆ เราจะตระหนักว่า ความคิดนั้นไม่ใช่สิ่งเที่ยงแท้แต่อย่างใด มันเกิดขึ้นและดับไปตามธรรมชาติ ปัญหาที่ผ่านๆมาของเราคือ เราคิดว่ามันเป็นจริง เราบำรุงเลี้ยงและเพลิดเพลินไปกับมัน หรือในทางตรงกันข้าม เราพยายามทำลายมันด้วยความโมโห เราจึงสูญเสียความสมดุลย์และความสงบสุขในจิตใจ

ข้อนี้ไม่ใช่การปล่อยไปตามธรรมชาติ สบายๆ อะไรก็ได้ อย่างที่หลายคนคิดนะครับ แต่หมายถึงการปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอในทุกขณะของชีวิต ให้การปฏิบัตินั้นกลายเป็นหนึ่งเดียวกับชีวิตประจำวัน แต่ไม่จำเป็นต้องเคร่งเครียด และที่สำคัญ ขอให้ระมัดระวังอัตตาที่ยึดความดีของตน มีนักปฏิบัติมากมายที่ตกม้าตายตอนนี้ครับ คือพอปฏิบัติและเห็นผลบ้างแล้วก็รู้สึกว่า “ตัวเรานี้ช่างเป็นคนดีจริงหนอ”